zondag 1 november 2015

Naar huis



Ergens halverwege de zomer van 2014 kwam mijn vriendin Tonny met een beladen verzoek. Het zal zo rond half juli geweest zijn dat zij mij vroeg of ik haar wilde helpen met haar euthanasieverzoek bij de behandelende artsen. Ik schrok hier erg van, ook al wist ik al geruime tijd dat zij heel veel pijn had door diverse aandoeningen. Ik ga hier niet allemaal opnoemen wat zij mankeerde maar het is meer dan genoeg voor 1 lijf en geest om aan te kunnen. Opeens veranderde de zonnige zomer in een donker seizoen want met elk gesprek dat wij voerden kwam haar einde dichterbij. We voerden gesprekken met de Euthanasie-vereniging, huisarts en Levenseindekliniek. Alle opties zijn de revue gepasseerd, legale en niet legale methodes. Inmiddels had zij ook met een andere vriendin haar plannen besproken en bracht zij ons met elkaar in contact. Het werd al gaande weg duidelijk dat het niet 'zomaar' was, wat ze van ons vroeg en ook dat wij het niet met zijn tweetjes aan zouden kunnen. Er werd nog een derde persoon ingeschakeld. In diezelfde periode begon zij met het weggeven van haar aardse bezittingen. Ze wilde graag bij leven schenken zodat ze zeker wist dat haar dierbare vrienden ( familie had zij niet meer en ook geen man of kinderen) datgene zouden krijgen wat zij hun wilde geven. Weken zijn we bezig geweest om al haar spullen ( inclusief meubels etc) op de plekken van bestemming te krijgen. Elke dag had ik een kofferbak vol spullen bij me die uitgezocht en uitgedeeld moest worden. In de weekeinden werden de mannen ingeschakeld om de grote spullen te verhuizen... bus- en aanhangwagen-ladingn vol! Het huis werd leger en leger.  En op 14 september werd ik officieel het nieuwe baasje van haar kleine hondenkindje Lady. Een roomkleurige Chihuahua van bijna 4 jr. oud. Ooit heb ik geroepen "géén hond meer" na het laten inslapen van onze Leonberger maar wat ben ik blij met het beestje! Tevens heeft ze haar hele uitvaart geregeld, alles van het begin tot het einde. De uitvaartondernemer heeft zich vast wel even achter zijn oren gekrabbelt. Tonny wilde gebalsemd worden want, zo zei ze, ze wilde als het mogelijk was graag haar verjaardag nog 'vieren' op 31 oktober. Ze ging er zelf van uit dat ze dan al overleden zou zijn dus graag balsemen want dan lijkt het nog wat! En dan ook graag op 1 november gecremeerd worden, op Allerheiligen want 'daar had ze iets mee'.

Het is een moeizame weg om je leven te beëindigen op een zelfgekozen moment. De wet is onverbiddelijk en artsen staan niet te springen om te helpen. Ook de huisarts van Tonny niet. Vanwege zijn geloofsovertuiging wilde hij niet meewerken aan euthanasie, helaas nam hij haar ook niet serieus. Artsen en specialisten die eerst welwillend tegenover haar verzoek stonden werden door deze huisarts benaderd, waarna zij zich terugtrokken en geen medewerking meer wilde verlenen om bij de levenseindekliniek hun bevindingen te deponeren. En dan sta je met de rug tegen de muur! De pijnen die zij leed werden met de week heviger en op een maandagavond heb ik in paniek Gonny ( de tweede vriendin) gebeld. Samen hebben wij de nacht bij Tonny doorgebracht en heeft Gonny één van die vreselijke aanvallen gefilmd met haar telefoon. De huisartsenpost gebeld en het filmpje aan de dienstdoende arts laten zien. De volgende ochtend stond de huisarts voor de deur, hij was ingeseind door zijn collega en kwam even polshoogte nemen. Even leek het erop dat hij haar nu wel serieus nam maar toen zij weer over euthanasie begon vertrok hij binnen de minuut. Uiteindelijk heeft hij wel haar verzoek en dossier naar de levenseindekliniek gestuurd maar na een telefoontje van ons werd duidelijk dat er nog maanden ( 5 of 6) overheen zouden gaan voordat alles rond was en eventueel de levensbeëindiging zou kunnen plaatsvinden. Het is een zorgvuldig maar ook tijdrovend proces wat voor iemand ( zoals Tonny) in een bepaalde situatie,  niet meer haalbaar is. Er werd contact gezocht met een counselor ( psycholoog) die informatie geeft over zelfdoding in de breedste zin van het woord. Via hem kwam ze op het spoor van het boek van Boudewijn Chabot "De Uitweg". In dit boek wordt duidelijk uitgelegd hoe je zelf de regie van je sterfmoment in handen kunt nemen. Ik heb het boek voor haar besteld en na twee dagen belde ze me juichend op.

Euforisch was ze!! Ze had haar beslissing genomen! Het was inmiddels 8 oktober. Vanaf dat moment werd het een heksenketel. Tonny had besloten om op 13 oktober te stoppen met eten en drinken. Een bewust verstervingsproces werd dan in gang gezet. In de week daarvoor was ze al gestopt met haar medicatie, het enige dat ze nog slikte waren bloedverdunners. Ze wilde koste wat kost voorkomen dat ze voortijdig een hersenbloeding of infarct zou krijgen ( en dus niet meer wilsbekwaam zou kunnen zijn). Vanaf die 13de oktober stopte ze ook daarmee, bewust het risico nemend. De huisarts werd uitgenodigd voor een gesprek en kreeg meteen een handgeschreven document onder zijn neus geschoven. Tonny hield niet van half werk! Hij kon kiezen of delen...met haar dit proces ingaan of een andere arts inschakelen. Volgens mij nam hij haar nog steeds niet serieus! Hij accepteerde de 'uitdaging' en schakelde thuiszorg in om ons ( de drie musketiers) te ondersteunen bij de verzorging. Vanaf dat moment lijkt de tijd te zijn uitgerekt tot één onmenselijk lange dag. Om beurten bleven Rosa of ik, 1 dag plus nacht bij Tonny. Het niet eten koste haar geen enkele moeite maar na vier dagen niet drinken en slechts een paar ijsklontjes per dag, werd de dorst een ware beul. Drie x per dag kwam er iemand van de thuiszorg langs voor wassen en mondverzorging. Vrijwilligers werden ingezet om ons te ondersteunen zodat we 's nachts een paar uur konden slapen. Vrijdag 17 oktober arriveert Gonny die haar lieve vriendin dan 5 dagen niet gezien heeft. De schok is groot!

Gonny besluit om de nacht alleen met Tonny door te brengen en zo geschied. Ze slapen allebei als rozen en hebben ook nog een goed gesprek gevoerd. In die week hebben we allemaal zo onze eigen dingen met Tonny besproken en samen gelachen en gehuild. Maar dan die zaterdagochtend. Na een goede nacht ontwaakt er een andere Tonny dan degene die is gaan slapen. Opeens is alles anders, ze wil drinken en wel nu!! Dit is het moment dat we allemaal gevreesd hebben, dit moment waarvan ze wist dat het zou komen.( Tonny raakte in een delirium) Ze heeft ons stuk voor stuk laten beloven dat, wat ze ook zou zeggen en hoe ze ons zou smeken, we haar geen drinken mochten geven. Het moment dat ze in haar 'document' had beschreven en waar ze ons voor heeft laten tekenen. Geen vocht of voedsel, geen sonde's of infuus!
Het grote manipuleren is begonnen, haar lichaam schreeuwt om vocht op welke manier dan ook en haar geest zoekt wegen om die behoefte te bevredigen. Op een bepaald moment gaat het mis en moet Gonny haar van de kraan aftrekken. Hartverscheurend!! We ontwijken haar ogen en smeken de huisarts om een pomp met slaapmiddel. Het enige dat we voor elkaar krijgen is een morfinepomp om de hevige pijnen wat te dimmen. We pompen elke bolus bij die kan maar dit helpt niet tegen de dorst. Na die martelende zaterdag breekt een nog heftiger zondag aan. We zijn radeloos! De twijfel slaat toe; Wil Tonny dit écht wel? Misschien heeft ze zich bedacht? Kunnen wij dit nog aan? Tonny die altijd met haar immens grote hart alleen maar liefde heeft gegeven. Diezelfde Tonny waar we zo mateloos veel van houden die nu snakkend naar verlossing op dat bed ligt. Mijn grens is bijna bereikt en niet alleen de mijne. Het is haar keus om dit te doen, niet die van ons. Wij wilden haar nog jaren bij ons houden, lachen-huilen-genieten maar dan zonder pijn. Ik breek en huil in de armen van een vrijwilligster. Ik moet weg uit die kamer want nog één keer die smekende blik en ik geef haar een fles water! Er moet iets gebeuren en wel nu!

De thuiszorg belt met de huisartsenpost en er wordt besloten om een slaapmiddel per injectie toe te dienen. En dan valt ze eindelijk in een diepe slaap. De nachtzuchter dient nogmaals zo'n zelfde dosis toe. Gonny is inmiddels weer naar huis, die moet de volgende dag zelf naar het ziekenhuis. Ik blijf met de nachtzuster en probeer een paar uur te slapen. Die maandagochtend wordt ze wakker met een heldere blik in haar ogen, ze gebaart dat ik haar mond nat moet maken want ze wil praten. Ik hak een stukje ijs in kleine brokjes en na een paar minuten begint ze te praten. Ze is zich bewust van haar toestand want blijkbaar is de 'oude' Tonny nog aanwezig als de 'nieuwe' Tonny zich aandient. Ze vindt het vreselijk dat ze ons zoveel verdriet doet maar ze kan niet anders. Ze had ons dit willen besparen als de huisarts maar meegewerkt had want dan was dit niet nodig geweest. En zo praten wij nog een klein half uurtje en ze verteld me haar laatste geheimen. Ik koester het moment want ik weet dat het niet lang zal duren. Rosa komt en Tonny slaapt ( ik heb haar een rectaal slaapmiddel toegediend wat ik via de nachtzuster heb gekregen) . We verhuizen even naar de aanbouw om een kopje koffie te drinken.  Want ondanks het feit dat Tonny ons bezwoer dat ze het best aankon om ons koffie te zien drinken, hebben we besloten om dat niet te doen. Eten doen we ook achter, alhoewel ik me nauwelijks kan herinneren dat ik de afgelopen dagen heb gegeten. De thuiszorg arriveert en spreekt met mij de nacht door. Dan wordt Tonny weer wakker en aan haar ogen zie ik dat het niet meer mijn vertrouwde vriendin is. Eigenlijk moet ik naar huis, ik heb geen medicijnen meer en ik wil graag douchen maar helaas... Rosa kan ook niet blijven die heeft een gezin en een baan. Dus... ik blijf totdat de vrijwilliger arriveert om een paar uurtjes bij Tonny te zitten. Het slaapmiddel is inmiddels weer uitgewerkt en ze gebaart naar me dat ze wil drinken. Ik streel haar gezicht en mijn tranen zijn het enige vocht dat ik haar kan geven. De huisarts komt en ik smeek op mijn knieën om een sedatiepomp. Hij weigert en dan opeens komt Tonny overeind met haar laatste kracht en ze kijkt de huisarts aan. "Dokter ik wil sterven!!!" klinkt het luid en duidelijk! De arts staat op, mompelt "ik zal kijken wat ik kan doen" en vertrekt. Ik kan hem wel slaan!!! Ik moet naar buiten... ik wil schreeuwen, gillen .... ik moet naar huis nu!! Maar ik kan niet naar huis, de vrijwilligster komt pas om 3 uur. Dus ik ga weer naar binnen en naast Tonny zitten, haar ogen smeken me om water... ijs... en ik lieg. Zeg dat de vriezer stuk is en dat er geen ijs meer is. Mijn hart breekt opnieuw... en nog eens en nog eens.

En dan, ohhh wonder boven wonder, arriveert het sedatieteam met een pomp! Ik kan wel lachen en huilen tegelijk. Volgens mij gaat er in mijn bovenkamer ook iets niet helemaal goed. Gonny belt en ik vertel haar het nieuws... hoe raar dat je zo blij kunt zijn met een sedatiepomp!! Maar dan komt de domper, de pomp wordt ingesteld op 3 en Tonny slaapt niet! Ze blijft wakker, haar lichaam en geest vechten een epische strijd uit, het lichaam wint en ze probeert haar bed uit te komen om te drinken. Ze manipuleert en verzint smoezen om maar in de buurt van water te komen en ik kan die huisarts wel een doodschop verkopen. Dit werkt niet!!! Ik bel met Gonny en Rosa, met de thuiszorg en de Levenseindekliniek... er moet iets gebeuren en wel nu meteen. Maar er gebeurt niks en Tonny strijdt haar Titanen gevecht. Ik kan haar nu geen seconde meer alleen laten. Eindelijk is het 3 uur en komt de vrijwilligster, alsof de duvel ermee speelt... Tonny valt in slaap. En ik..ik ga naar huis. In de auto gaan alle remmen los, 20 minuten duurt de reis naar huis en ik huil, schreeuw en vloek alles bij elkaar. Zijn er écht nog maar twee dagen voorbij? Het lijkt wel alsof ik weken niet meer thuis geweest ben. Alles voelt vreemd. Eenmaal thuis bel ik Gonny, we moeten iets doen al weet ik niet wat! Uiteindelijk besluiten we om de Levenseindekliniek te bellen en te vragen wat de minimum dosis voor de sedatiepomp is en hoe we die arts zo ver kunnen krijgen dat hij die dosis ook daadwerkelijk toedient. We schrikken... de minimum dosis om te beginnen is  vele malen hoger dan wat Tonny toegediend krijgt. Met andere woorden er is op dit moment geen sprake van palliatieve sedatie. Dit is een lapmiddeltje om ons rustig te houden en de arts zijn geweten 'schoon'. Hij verwacht dus blijkbaar niet dat Tonny binnen 2 weken zal sterven en daarom geeft hij geen fiat voor de palliatieve sedatie... meneer is bang voor zijn eigen hachje! Ik krijg een telefoonnummer van iemand in Amsterdam, die moet ik bellen en die gaan contact opnemen met het team. Blijkbaar kunnen we dus om die huisarts heen als hij de touwtjes niet zelf uit handen geeft! Ik snap die man niet! Tonny heeft hem de kans geboden om eruit te stappen... het enige dat hij dan moest doen was een huisarts voor haar zoeken die wel met euthanasie uit de voeten kon. Waarom heeft ie dat niet gedaan?? Waarom heeft hij haar verzoek geaccepteerd en vervolgens alles tegengewerkt?

Voor ik het weet is het half zeven en ik ga terug naar Hedel, met lood in mijn schoenen. Vannacht blijven Rosa en ik bij Tonny. Er zal iemand van de thuiszorg langskomen om te kijken of we het redden. Er is geen nachtverpleegster beschikbaar. Om beurten zitten Rosa en ik aan Tonny's bed en houden haar hand vast. We pompen elke sedatie- en morfinebolus bij die toegestaan  is maar het helpt geen zier. Deze nacht gaat héél lang duren! Om half twee is Tonny 'klaar' wakker en wil haar bed uit. Ze moet plassen. "Welnee lieverd, je hoeft niet te plassen... je hebt al dagen niet meer gedronken!" Maar ze is onhoudbaar en vecht om haar bed uit te komen. "Néé. ik wil niet op de po-stoel.... ik wil naar de badkamer!!" Samen tillen we haar uit bed en dragen haar naar de badkamer. Eenmaal op het toilet wijst ze naar de wastafel, ze wil haar tanden poetsen. Rosa en ik kijken elkaar aan met tranen in onze ogen. We snappen het wel, ze wil drinken. Ze gaat helemaal los en we krijgen de meest vreselijke verwensingen over ons heen. Dan stort ze in en blijft er een klein trillend hoopje mens over. We zijn wanhopig en bijna op het breekpunt; wel of geen drinken geven. Dan kijkt ze me aan en opeens zie ik weer Tonny, ze streelt mijn gezicht en veegt mijn tranen weg. We dragen haar weer terug naar bed en bidden om verlossing. Om beurten gaan we even op de bank liggen, ik heb al drie nachten nauwelijks geslapen en voel me beroerd. Heb ook al dagenlang geen medicijnen meer ingenomen... ik heb geen tijd gehad om ze bij de apotheek op te halen. Hoe stom!! Ergens halverwege de nacht hoor ik de wijkverpleegster binnen komt... ik doe alsof ik slaap. Ik heb geen zin om te praten. De ochtend breekt aan en ik wil koffie, een liter of vijf!

Rosa gaat naar huis, ze heeft nog wat dingen te doen en eigenlijk vind ik dat helemaal niet erg. Voordat Tonny aan dit verhaal begon, kende ik Rosa noch Gonny. Inmiddels kan ik prima met Gonny door de bocht maar Rosa is een heel ander verhaal. Dat verhaal bewaar ik voor mijn boek! Tonny heeft vanochtend van de verpleegster nog een extra slaapmiddel gekregen en vandaag gaan we met vereende krachten aan het werk om die sedatiepomp omhoog te krijgen. Gonny heeft contact gezocht met een advocaat en ik bel van Amsterdam naar Den Haag. Ik wacht tot Rosa terugkomt en ga in vliegende vaart op en neer naar huis om medicijnen te halen. Thuis pleeg ik nog een paar telefoontjes en probeer ik mezelf weer bij elkaar te rapen.Mijn man zit in het buitenland en de jongens 'passen op Lady, Tonny's kleine hondenkindje. Ik prop een was in de machine en haal de droger leeg. Pak de tas weer in met schone pyjama's voor Tonny en onderbroeken voor mezelf.
 De gebroken nachten breken me danig op. Het is bijna niet te geloven dat we al bijna 9 dagen onderweg zijn.... het voelt als 1 lange slechte droom. Intussen is de huisarts bij Tonny geweest en via de telefoon hebben we Rosa geïnstrueerd wat ze moet zeggen. Via NVVE en Levenseindekliniek hebben we informatie gekregen over hoe te handelen. Tevens heeft iemand in Amsterdam het palliatieve sedatie team gebeld met richtlijnen etc. En ja hoor als ik om 5 uur terugkom blijkt de pomp opgehoogd te zijn en begint Tonny slaperig te worden. Ik kan haar nog net even kussen en zeggen dat ik van haar hou, voordat ze in slaap valt. Een zucht van opluchting gaat door de kamer waar de vrijwilligers, het thuiszorgteam en wij( Rosa en ik) elkaar aanstaren. Hoe gek het ook mag klinken maar de stemming slaat om... van diep verdrietig naar intens blij. Blij voor Tonny!! Het is dinsdag 21 oktober. Rosa gaat weer naar huis en ik blijf alleen met Tonny achter. Dan gaat de deur open en komt haar buurvrouw Marjo binnen. Ze heeft wat te eten voor me gehaald, hetzelfde wat ze vaak voor Tonny haalde... zo lief! Maar ik heb geen honger en ga rustig naast Tonny's bed zitten. Ik praat tegen haar en wacht op de thuiszorg, samen verzorgen we haar. Rosa komt weer terug om samen met mij de nacht bij Tonny door te brengen, ook nu komt de nachtzuster een kijkje nemen en weer doe ik alsof ik slaap. Voor het eerst in negen dagen heb ik tijd om na te denken, ik luister naar Tonny's ademhaling en laat mijn gedachten de vrije loop. En eindelijk brengen mijn tranen verlichting, ik denk aan de laatste nacht bij mijn moeder. Ik herinner me elke seconde en weet dat mijn tranen niet alleen voor Tonny zijn. Eindelijk gaat die dikke kluisdeur open en laat ik al mijn verdriet naar de oppervlakte komen. De pijn in mijn lijf is bijna onverdraaglijk, het scheurt en snijd dwars door mijn ziel. Maar het lucht wel op!

Woensdag 22 oktober.
Tonny is diep in slaap als Rosa vertrekt, de ochtenploeg komt voor de dagelijkse verzorging en ik zet koffie. Vandaag komt Gonny en mag Rosa thuis blijven. Gelukkig! Dan bedenk ik dat het herfstvakantie is en ik mijn kleindochters al  anderhalve week niet meer gezien heb. Ik mis ze!! Voordat Rosa naar huis ging heeft ze gezegd dat ze vanaf volgende week maandag weer gaat werken en dan dus niet meer bij Tonny kan waken.  Als ik het niet alleen af kan dan moet ik maar iets anders verzinnen! Ok... en bedankt! Ik praat erover met de thuiszorg en het palliatieve team... we hebben geen idee hoe lang dit nog kan duren. Volgens Tonny zelf zou ze deze week overlijden, daar was ze vast van overtuigd! Maar... zelfs zonder voeding en vocht kan een lichaam het nog wel een poosje uithouden. Ik moet het er maar met de huisarts over hebben. Van Gonny kan ik ook niet verlangen dat ze hier volgende week blijft. Ze is nota bene kort geleden geopereerd ( nog lang niet de oude) en woont onder de rook van Rotterdam... anderhalf uur rijden dus. Rosa was duidelijk, voor haar eindigt het verhaal op zondagavond. Of Tonny nou dood is of niet! Het is tekenend voor de persoon die ze is! De huisarts komt en ook al kan ik die man wel iets doen, ik ben afhankelijk van hem en zijn team vrijwilligers! Voorzichtig breng ik hem op de hoogte van de situatie en vraag of er nog alternatieven zijn. Voordat hij Tonny onderzoekt verteld hij me dat een hospice ook een mogelijkheid is maar dan... zie ik een traan uit Tonny's oog rollen! Ze mag dan klaarblijkelijk wel slapen maar volgens mij hoort ze nog wat wij zeggen!! Die traan....oh hemel.... ze wil niet naar een hospice!!! En eigenlijk wil ik dat ook niet, we zijn nu al zover gegaan, ik wil dat ze thuis sterft! Dan maar alleen met mij, het is niet anders! Ik wijs het idee van de hand en de huisarts plaatst een klemmetje op Tonny's vinger om het zuurstofgehalte in haar bloed te meten. 78% Hij kijkt me aan en zegt;  "ook al zou u het hospice overwegen dan vrees ik dat ze tijdens het vervoer sterft". Met andere woorden, het gaat geen dagen meer duren! Moet ik nou blij zijn of....??
Gonny arriveert bij mij thuis, met hond. Ik ga dus maar weer op en neer, Tonny laat ik onder de hoede van een vrijwilligster achter. Om zeven uur zijn we weer terug en alles is nog hetzelfde. Ik ben blij dat Gonny er is anders had ik vannacht weer alleen gezeten, nou ja... niet helemaal alleen want er is weer een nachtverpleegster beschikbaar die om 11 uur komt en tot 7 uur 's ochtends blijft. De sfeer in huis is anders, ik kan niet uitleggen wat er dan anders is maar het voelt gewoon anders. Om 9 uur komt Rosa nog even kijken, we besluiten even een sigaretje te gaan roken achter en dan opeens loopt Gonny terug naar de kamer. Bizar! Rosa en ik staan wat te praten ( je moet wat...) als Gonny weer terug komt en dan opeens... zegt Rosa "Ik ga" en binnen de minuut is ze vertrokken. Ik kijk Gonny stomverbaasd aan en zeg "snap jij dit? Ze is amper 10 minuten geweest?"
Gonny kijkt me aan en begint te lachen.
"Geloof het of niet maar toen ik achter jullie aan liep om te gaan roken, hoorde ik Tonny mijn naam roepen! Ik liep terug en ze zei ( in mijn hoofd) 'zorg dat Rosa weg gaat want het is zó 11 uur'"
En raar maar waar... ik geloof haar!!
Die paar uurtjes zitten we samen met het lekkers dat Marjo gebracht heeft en praten over Tonny, het is net alsof ze glimlacht en soms moeten we lachen om alle gekke dingen die ze altijd zei. Voor we het weten is het elf uur en staat de verpleegster op de stoep. Tonny's ademhaling wordt steeds onregelmatiger en oppervlakkiger. Zou het dan nu gaan gebeuren? Het wordt 12 uur, 1 uur en dan stort ik in. Ik ben al meer dan 48 uur wakker en kan niet meer op mijn benen staan. Ik ga bij Tonny zitten en vraag haar wat te doen. "Naar huis en naar bed of blijven?" Er komt een groot 'rust' gevoel over me heen en ik omhels haar voor de laatste keer en ga samen met Gonny naar huis. Eenmaal thuis nemen we ieder een half glas wijn en een slaappil... ik moet slapen!! We laten Tonny met een gerust hart onder de hoede van de verpleegster achter.

Om kwart over drie 's nachts ( 23 oktober) staat mijn zoon naast mijn bed met de telefoon. Rosa! Tonny is om 3 uur overleden. En ik val ter plekke weer in slaap, het is goed! Een uur later staat mijn zoon er weer! Rosa aan de lijn.... of ik nog kom! En ergens in mijn benevelde brein weet ik dat ik in deze toestand niet kan rijden, Gonny ook niet!! Maar daar is een oplossing voor, de begrafenis ondernemer komt ons halen. Half bewusteloos trek ik wat kleren aan en samen met Gonny wacht ik op Alexander. Onderweg wil Gonny nog sigaretten halen, ik geeft haar mijn portemonnee en hoop dat zij nog uit kan stappen want ik red het niet. Alexander denkt dat we drugs gebruikt hebben...hahaha. Nee jongen, slechts een inslapertje en een glaasje wijn. Hij zal het wel gek vinden want wie doet nu zoiets als je weet dat je vriendin gaat sterven. Maar wat hij niet weet is dat Tonny juist wilde dat we naar huis gingen zodat zij makkelijker kon sterven. Het valt niet mee om los te laten als je lieverds je vasthouden. En dan zien we haar... met een glimlach rond haar lippen. De jaren, de pijn en de rimpels zijn weggestreken. Ze is nog warm en ik kus haar. Het is volbracht en Tonny is onderweg naar huis!

Ze heeft haar einde zelf gekozen, ze heeft alles geregisseerd. . Op 31 oktober hebben we, samen met genodigden in het uitvaartcentrum haar verjaardag gevierd met Bossche Bollen en op 1 november 2014 hebben wij haar begeleid naar het crematorium. Precies zoals ze wilde en voorspelde.